Recensie
Big history
David Christian
Wat zou er gebeuren als we al onze huidige wetenschappelijke kennis zouden samenvoegen tot één samenhangend verhaal over onszelf en onze plek in het universum? Dat is het uitgangspunt van David Christian bij het creëren van een totaal nieuw wetenschapsveld: big history. Wetenschappers uit verschillende disciplines (zoals sterrenkunde, geologie, psychologie, biologie, geschiedenis en vele andere) werkten intensief samen om het allesomvattende verhaal van onze ontstaansgeschiedenis te reconstrueren.
In vier delen (Kosmos, Biosfeer, Wij, De toekomst) neemt Christian de lezer mee aan de hand van omslagpunten. Met omslagpunten bedoelt hij de cruciale overgangsmomenten in de geschiedenis dat reeds bestaande dingen een nieuwe orde opgelegd krijgen of anderszins worden veranderd, waardoor er iets nieuws ontstaat, met eigenschappen die daarvoor nooit eerder hebben bestaan.
Een enorm reservoir vol kennis
Hij benoemt Goudlokje-condities, ja, naar het sprookje, waarmee hij omstandigheden bedoelt die op dat moment precies geschikt zijn om de evolutie van complexiteit mogelijk te maken, wat dan ook gebeurt. Hij beschrijft het vroege universum, waar geen sterren, planeten of levende organismen waren, en neemt de lezer stap voor stap mee naar het moment dat het er wel was. En gaat steeds verder tot het heden en daarna dus ook naar de missie van de mens in de toekomst.
De ontstaansgeschiedenis van ons universum, sterren en sterrenstelsels, de aarde, het leven op aarde, de ijstijd, de eerste sporen van de mens, de ontwikkeling van steden, staten, agrarische beschavingen, het gebruik van fossiele brandstoffen en de invloed dat dit heeft, er staat te veel in dit boek om zomaar even samen te vatten in een recensie, anders dan wat punten noemen. En schrijf ik deze op, dan vergeet ik andere. Het boek is veelomvattend, het put uit een enorm reservoir van kennis, en het leest tegelijk ook als een avonturenboek over hoe de creatie van onze wereld vorm heeft gekregen tot aan de tijd dat wij er allemaal niet meer zullen zijn en ons sterrenstelsel zal veranderen in een kerkhof dat bezaaid is met de afkoelende sintels van sterren en planeten.
Big history: meer dan een ontstaansverhaal
Alles is energie, in steeds veranderende vorm. Alles heeft met alles te maken, de manier waarop wij de aarde uitbuiten heeft effect en zal beantwoord worden. Hoe? Dat weten we niet, alleen dat er een antwoord zal komen. Het universum heeft in al haar creatiekracht laten zien dat ze onverschillig is in wat er bestaat, wat eruit kan ontstaan, hoe dat gebeurt en welk effect het heeft op levende wezens als de mens.
Christian heeft een uiterst boeiend boek geschreven. Op een toegankelijke manier bereikt een schat van informatie de lezer. Het is lastig om na het lezen te vertellen over de inhoud, terwijl de onderwerpen super interessant zijn om tot je te nemen. Geen moment heb ik het gevoel gehad in de klas te zitten, terwijl dat is wat hij wel doet: big history onderwijzen aan degenen die ervoor openstaan.
~ Liane Baltus
10 september 2018
